Katedra Teorii Komunikacji

Koegzystencja werbalnych i niewerbalnych składników aktu komunikacyjnego – wzajemny wpływ i znaczenie"

Celem projektu jest ukazanie wzajemnego wpływu czynników werbalnych (słów) na niewerbalne (gesty, mimika, efekty parajęzykowe) i odwrotnie – w określonych kontekstach komunikacyjnych. Chodzi o jakościowe i ilościowe określenie wzorców ich współistnienia w zależności od zmiennych charakterystycznych dla sytuacji rozmowy twarzą w twarz. Umożliwi to stworzenie rzeczywistego obrazu retorycznego repertuaru i retorycznych technik komunikacyjnych współcześnie stosowanych przez Polaków - czyli polskiego wzorca zachowań komunikacyjnych (zarówno werbalnych, jak i niewerbalnych).

• A. Załazińska, Schematy myśli wyrażane w gestach. Gesty metaforyczne obrazujące wybrane abstrakcyjne relacje i zasoby podmiotu mówiącego, Universitas, Kraków 2001.
• A. Załazińska, Niewerbalna struktura dialogu. W poszukiwaniu polskich wzorców narracyjnych i interakcyjnych zachowań komunikacyjnych, Universitas, Kraków 2006.
• J. Antas, A. Załazińska, The mental body. Gestures as signs of familiarized concepts [in:] Imagery in Language. Festschrift In Honour of Professor Ronald W. Langacker, ed. Barbara Lewandowska-Tomaszczyk and Alina Kwiatkowska, "Peter Lang", Frankfurt am Main 2004, pp. 567- 584.
• J. Antas, A. Załazińska, Niewerbalne środki i strategie przekonywania stosowane w telewizyjnych debatach polityków [w:] Sztuka perswazji. Socjologiczne, psychologiczne i lingwistyczne aspekty komunikowanie perswazyjnego, pod red. K. Leszczyńskiej, R. Garpiela, Wydawnictwo „Nomos", Kraków 2005
• J. Antas, A. Załazińska, Mentalne ciało. Gesty jako znaki oswojonych pojęć [w:] Język trzeciego tysiąclecia III, tom 3: Język polski i języki obce – kontakty, kultura, dydaktyka, pod red. M. Dąbrowskiej, Wydawnictwo „Tertium" , Kraków 2005.
• J. Antas Gesty – obrazy pojęć i schematy myśli [w:] Ikoniczność znaku. Słowo – przedmiot – obraz – gest, red. Tabakowska E., Kraków 2006, s.181-212.
• A. Załazińska, Po co językoznawcy badania gestów, po co badaniom gestów językoznawca[w:] „LingVaria", 2007, nr 2, s. 43-52.
• Jolanta Antas, GESTURES: ICONS OF THOUGHTS (gesty – ikony myśli) -wykład plenarny wygłoszony 25 września 2009 r. na Międzynarodowej Konferencji GESPIN 2009: Gesture and Speech in Interaction, Poznań, September, 24th - 26th.

2

„Strategia, rytuał, gra – językowe sposoby uczestniczenia w życiu społecznym"

 Celem projektu jest opisanie mocy perlokucyjnych strategii, gier i rytuałów, a także obserwacja zdolności do łamania konwencjonalnych i bezpiecznych scenariuszy zachowań komunikacyjnych – czyli gotowość do podejmowania ryzyka komunikacyjnego i twórczego porozumiewania się.

•  A. Załazińska, Retoryka podręczna, czyli jak wnikliwie słuchać i przekonująco mówić, Wydawnictwo "Znak", Kraków 2005, Warszawa 2010 (współautor M. Rusinek).
•  J. Antas, O kłamstwie i zakłamaniu [w:] Retoryka i etyka, red. B. Sobczak i H. Zgółkowa, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.
•  B. Drabik, Komplement i komplementowanie jako akt mowy i komunikacyjna strategia, Kraków 2004.
•  B. Drabik, Językowe rytuały tworzenia więzi interpersonalnej, Kraków 2010.

3

„Międzykulturowe badania porównawcze skryptów zachowań komunikacyjnych"

Projekt opiera się na badaniach nad kognitywnymi modelami poznawczymi i procesami mentalnymi, wyrażającymi się w działaniach komunikacyjnych, a jego celem jest poszukiwanie uniwersalnych i kulturowych schematów wyobrażeniowych i ich odbicia we wzorcach zachowań komunikacyjnych. Głównym celem jest opracowanie nowoczesnych metod dydaktycznych nauczania skutecznej komunikacji (kompetencja językowa wespół z kompetencją zachowaniową).

• J. Antas,O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne (2000, 2001)
• J. Antas, Zasady polskiej grzeczności [w:] Język trzeciego tysiąclecia II, tom 1: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie, red. Grzegorz Szpila, Kraków, Wydawnictwo Tertium, 2002, s. 347-363.
• B. Drabik, Zbyt uprzejmi? O przesadnej grzeczności w codziennej komunikacji Polaków, [w:] Oblicza komunikacji 1. Perspektywy badań nad tekstem, dyskursem i komunikacją, tom 2, red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Zaśko-Zielińska, Kraków 2006.
• B. Drabik, Język i komunikowanie się chorych z afazją – nowe perspektywy badawcze, [w:] Język trzeciego tysiąclecia III, tom III: Język polski i języki obce – kontakty, kultura, dydaktyka, Kraków 2005.

4

„Językowe sposoby konceptualizacji w naukach"

Celem projektu jest opis sposobów konceptualizacji języka dokonywanych na gruncie językoznawstwa kognitywnego. Przedmiotem refleksji są dwa funkcjonujące w językoznawstwie polskim nurty: z jednej strony prace Ronalda Langackera, George'a Lakoffa i Gillesa Fauconniera formujące polonistyczne postrzeganie lingwistyki kognitywnej, z drugiej zaś strony nawiązujący do tradycji Humboldtowskiej nurt etnokognitywistyczny opisujący językowe obrazy świata. Badania, prowadzone częściowo z metajęzykoznawczej perspektywy uwzględniają zagadnienia takie jak: metodologiczne i ontologiczne założenia obecne w teoriach lingwistycznych, konstytucja przedmiotu badania naukowego oraz związane z tym postrzeganie granic językoznawstwa i relacji do innych nauk.

• Winiarska, J. Conceptual metaphor – the idea of cognitive linguists or the idea of Ludwig Wittgenstein? [w:] Imagery in Language, red. B. Lewandowska-Tomaszczyk i A. Kwiatkowska. Frankfurt am Main 2004.
• Winiarska, J. Ludwig Wittgenstein – nieobecny patron językoznawstwa kognitywnego. Język Polski 2005, 3, s. 185-192.
• Winiarska, J. Znak językowy jako przykład metafory ontologicznej w nauce. Poradnik Językowy 2005, z. 6, s. 15-24.
• Winiarska, J. Methodological and Ontological Assumptions in Linguistic Theories [w:] Philosophy of Language and Linguistics Vol. II: The Philosophical Turn. s. 273-285. Germany ontos verlag 2010.

Badane zagadnienia prezentowano także podczas następujących konferencji:

• Imagery in Language, 28-30 September 2003 Łódź
• Workshop Focus 2009"Categorization of the World Through Language." 25-28 February 2009, Serock, Polska
• International Conference on Philosophy in language and Linguistics Philang2009, ay 2009 Łódź

Teoria komunikacji zapośredniczonej

Współczesne formy komunikacji, Komunikacja międzyludzka – teoria i praktyka